Even iets wat niets met Bristol te maken heeft, maar meer met de ervaring van doof zijn. In Ghana las ik een prachtig boek: 'De zwarte met het witte hart' van Arthur Japin. Het is een historische roman die gaat over twee Ghanese prinsjes die neefjes zijn van elkaar en naar Nederland worden gestuurd om er op te groeien en naar school te gaan. De ene wil zoveel mogelijk op Nederlanders lijken en de Nederlandse cultuur en taal cultiveren, de andere wil zijn Afrikaanse afkomst benadrukken. Geen van beiden vindt gemoedsrust. Wat nu volgt is een stukje (P 237-238) dat mij sterk deed denken aan de ervaring van doof zijn en die ik er meteen heb overgeschreven in mijn schriftje:
‘Het onderscheid bestaat nu eenmaal. Zowel afwijzing als omarming benadrukken het verschil. Beiden houden je op je qui-vive. Gevaarlijk wordt het pas, wanneer iemand je anders-zijn negeert. Hij spreekt er niet over, maar doet zijn best je te behandelen als gelijke. Hij doet alle moeite om je op je gemak te stellen. Je eigen schaamte ontdek je eerst in de ogen van een ander.
Wat kunnen we doen, wij die niet kleuren bij de massa?
[...]
1. Profileren. Dat, waarin wij van onze omgeving verschillen, cultiveren. Doorgronden waarin wij wezenlijk anders zijn, beter of slechter, maar hechten aan onze excentriciteit. Haar koesteren als een schat die ons unieke eigendom is. Dat leek mij een weg van eindeloze eenzaamheid. Elke stap zou opnieuw moeten worden veroverd op het lot. [...] Maar daarvoor is een rotsvast geloof in jezelf nodig. Hoe ik ook rondtastte, ik vond het niet. En een gevecht dat nooit zou eindigen schrok mij af.'
Doven die zich profileren. Het eerste waar je dan misschien aan denkt is aan gebarentalen, het gebruik hiervan, het streven voor rechten ivm het gebruik ervan, aan Dovenculturen en de trotsheid hierop.
Iets waar mensen soms wel aan voorbij gaan, is dat doven die alleen gebruik maken van gesproken taal, ook mensen kunnen zijn die zich profileren. Dit door duidelijk uit te komen voor hun verschil - en hoe ermee om te gaan. Jammer genoeg komt dit niet zo vaak voor als zou moeten.
'2. Egaliseren. De verschillen inventariseren en wegmoffelen waar mogelijk. Dat betekent dat je je persoonlijkheid onophoudelijk moet bijvijlen, vermommen, omvormen en die van de anderen overnemen. Het goede in je opmerken en imiteren. Accentueer alleen het weinige dat je met anderen gemeen hebt en hou al de rest zo goed mogelijk verborgen. [...]'
Veel doven verstoppen hun doofheid, zeker zij die goed spreken/liplezen slagen erin om het onzichtbaar en onmerkbaar te maken. Of denken dat (!).
'Het een lijkt moedig, het ander laf. Dat is een vooroordeel, een makkelijke mening van wie nooit alleen hebben gestaan. Vechten tegen jezelf is bepaald niet makkelijker dan vechten tegen de rest. Alleen minder opvallend.'
Iets om over na te denken.
'Maar hoe dan ook, nooit gaat de kerstster op in het theeveld.’
Een knalrode bloem in een groen veld... Dit verwijst naar een beschouwing in het begin van het boek. Toegepast op mijn vergelijking: een dove persoon blijft 'opvallen' in de horende meerderheidsmaatschappij, of ie nu wil of niet.
Update :
Er bestond een misverstand over wat ik onder profileren versta. Met profileren van doven die ‘oraal’ door het leven gaan bedoel ik niet : zich afzetten tegen de Dovengemeenschap. Profileren is niet noodzakelijk gelijk aan zich (negatief) afzetten tegen iets, of een ‘extreem’ opzoeken. Ik zie het breder. Profileren heeft voor mij en in deze context een neutraal tot positieve inhoud.
“Orale doven” kunnen ook duidelijk voor hun andersheid uitkomen. Ik bedoel dus met profileren: voor jezelf uitkomen, voor je ervaringen, voor je gevoelens, voor wat je meemaakt. Open zijn over je verleden. Profileren is je tegenover de ander stellen en uitkomen voor je anders zijn. In de dikke Van Dale:
pro•fi•le•ren2 (wk.ww., zich ~)
1 de aandacht vestigen op zichzelf of op een bepaald aspect van zichzelf
En ik blijf erbij dat dat ook kan als “orale dove”. Men kan de aandacht vestigen op zijn doofheid, ook als men geen VGT gebruikt. "Kijk, ik ben doof, ik ben anders dan jij, want ik hoor niets. Hoorapparaatjes helpen maar een klein beetje. Het kan lijken dat er weinig verschil is omdat ik goed praat en omdat ik je vaak of meestal begrijp, maar dat wil niet zeggen dat ik niet doof ben.” Tegemoet komen aan mensen met vragen, uit jezelf informatie geven, getuigen over je ervaringen, uitleggen hoe het komt dat je geen VGT kent, uitleggen hoe je door het leven gaat als dove persoon en waarom juist op die manier. Hoe het voelt, welke barrieres je tegenkomt en welke deuren er opengaan. Je kan je als ‘oraal dove’ profileren, zonder je daarom noodzakelijk af te zetten tegen de Vlaamse Dovengemeenschap en VGT of de orale manier van leven te verdedigen tegenover het gebruik van een gebarentaal of het bilinguaal onderwijs.
Met 'dit (profileren) komt niet zo vaak voor als zou moeten' bedoel ik dan dat veel orale dove personen dit niet durven, zo duidelijk zijn. Velen willen het wegstoppen en er niet voor uitkomen. Hun doofheid of slechthorendheid verstoppen, zich zo horend mogelijk gedragen. Pas dàn kom je ècht aan ‘egaliseren’.
Neen, ik maak geen reclame voor de volledig orale manier van door het leven gaan. Helemaal niet. Ik hou gewoon van nuanceren. Mijn hele punt is eigenlijk gewoon dat het gedrag van ‘orale doven’ niet noodzalijk altijd gelijk staat aan “egaliseren”. Dan denkt men weer in polariteiten. Zo eenvormig is het volgens mij allemaal niet. Of je je profileert ligt naar mijn gevoel in de eerste plaats aan je omgang met andere personen en hoe je je positioneert in de maatschappij. Dat kan door middel van het gebruik van een andere taal, VGT, maar dat is niet altijd zo. Wederzijds respect en tegemoetkoming is belangrijk! En het is dit wat te vaak ontbreekt, van beide kanten.
Zich profileren kan gewoon een ‘vaststelling’ zijn, een op een rijtje zetten van feiten, gevoelens en gedachten, tegenover de ‘Ander’ die de horende persoon is. Doof versus horend, waar doof niet noodzakelijk aan ‘Doof’ staat.
En nog een opmerking: mijn blog dient ook om te discussieren dus wie het niet eens is met mijn schrijfsel nodig ik uit om een comment te plaatsen ;-)
‘Het onderscheid bestaat nu eenmaal. Zowel afwijzing als omarming benadrukken het verschil. Beiden houden je op je qui-vive. Gevaarlijk wordt het pas, wanneer iemand je anders-zijn negeert. Hij spreekt er niet over, maar doet zijn best je te behandelen als gelijke. Hij doet alle moeite om je op je gemak te stellen. Je eigen schaamte ontdek je eerst in de ogen van een ander.
Wat kunnen we doen, wij die niet kleuren bij de massa?
[...]
1. Profileren. Dat, waarin wij van onze omgeving verschillen, cultiveren. Doorgronden waarin wij wezenlijk anders zijn, beter of slechter, maar hechten aan onze excentriciteit. Haar koesteren als een schat die ons unieke eigendom is. Dat leek mij een weg van eindeloze eenzaamheid. Elke stap zou opnieuw moeten worden veroverd op het lot. [...] Maar daarvoor is een rotsvast geloof in jezelf nodig. Hoe ik ook rondtastte, ik vond het niet. En een gevecht dat nooit zou eindigen schrok mij af.'
Doven die zich profileren. Het eerste waar je dan misschien aan denkt is aan gebarentalen, het gebruik hiervan, het streven voor rechten ivm het gebruik ervan, aan Dovenculturen en de trotsheid hierop.
Iets waar mensen soms wel aan voorbij gaan, is dat doven die alleen gebruik maken van gesproken taal, ook mensen kunnen zijn die zich profileren. Dit door duidelijk uit te komen voor hun verschil - en hoe ermee om te gaan. Jammer genoeg komt dit niet zo vaak voor als zou moeten.
'2. Egaliseren. De verschillen inventariseren en wegmoffelen waar mogelijk. Dat betekent dat je je persoonlijkheid onophoudelijk moet bijvijlen, vermommen, omvormen en die van de anderen overnemen. Het goede in je opmerken en imiteren. Accentueer alleen het weinige dat je met anderen gemeen hebt en hou al de rest zo goed mogelijk verborgen. [...]'
Veel doven verstoppen hun doofheid, zeker zij die goed spreken/liplezen slagen erin om het onzichtbaar en onmerkbaar te maken. Of denken dat (!).
'Het een lijkt moedig, het ander laf. Dat is een vooroordeel, een makkelijke mening van wie nooit alleen hebben gestaan. Vechten tegen jezelf is bepaald niet makkelijker dan vechten tegen de rest. Alleen minder opvallend.'
Iets om over na te denken.
'Maar hoe dan ook, nooit gaat de kerstster op in het theeveld.’
Een knalrode bloem in een groen veld... Dit verwijst naar een beschouwing in het begin van het boek. Toegepast op mijn vergelijking: een dove persoon blijft 'opvallen' in de horende meerderheidsmaatschappij, of ie nu wil of niet.
Update :
Er bestond een misverstand over wat ik onder profileren versta. Met profileren van doven die ‘oraal’ door het leven gaan bedoel ik niet : zich afzetten tegen de Dovengemeenschap. Profileren is niet noodzakelijk gelijk aan zich (negatief) afzetten tegen iets, of een ‘extreem’ opzoeken. Ik zie het breder. Profileren heeft voor mij en in deze context een neutraal tot positieve inhoud.
“Orale doven” kunnen ook duidelijk voor hun andersheid uitkomen. Ik bedoel dus met profileren: voor jezelf uitkomen, voor je ervaringen, voor je gevoelens, voor wat je meemaakt. Open zijn over je verleden. Profileren is je tegenover de ander stellen en uitkomen voor je anders zijn. In de dikke Van Dale:
pro•fi•le•ren2 (wk.ww., zich ~)
1 de aandacht vestigen op zichzelf of op een bepaald aspect van zichzelf
En ik blijf erbij dat dat ook kan als “orale dove”. Men kan de aandacht vestigen op zijn doofheid, ook als men geen VGT gebruikt. "Kijk, ik ben doof, ik ben anders dan jij, want ik hoor niets. Hoorapparaatjes helpen maar een klein beetje. Het kan lijken dat er weinig verschil is omdat ik goed praat en omdat ik je vaak of meestal begrijp, maar dat wil niet zeggen dat ik niet doof ben.” Tegemoet komen aan mensen met vragen, uit jezelf informatie geven, getuigen over je ervaringen, uitleggen hoe het komt dat je geen VGT kent, uitleggen hoe je door het leven gaat als dove persoon en waarom juist op die manier. Hoe het voelt, welke barrieres je tegenkomt en welke deuren er opengaan. Je kan je als ‘oraal dove’ profileren, zonder je daarom noodzakelijk af te zetten tegen de Vlaamse Dovengemeenschap en VGT of de orale manier van leven te verdedigen tegenover het gebruik van een gebarentaal of het bilinguaal onderwijs.
Met 'dit (profileren) komt niet zo vaak voor als zou moeten' bedoel ik dan dat veel orale dove personen dit niet durven, zo duidelijk zijn. Velen willen het wegstoppen en er niet voor uitkomen. Hun doofheid of slechthorendheid verstoppen, zich zo horend mogelijk gedragen. Pas dàn kom je ècht aan ‘egaliseren’.
Neen, ik maak geen reclame voor de volledig orale manier van door het leven gaan. Helemaal niet. Ik hou gewoon van nuanceren. Mijn hele punt is eigenlijk gewoon dat het gedrag van ‘orale doven’ niet noodzalijk altijd gelijk staat aan “egaliseren”. Dan denkt men weer in polariteiten. Zo eenvormig is het volgens mij allemaal niet. Of je je profileert ligt naar mijn gevoel in de eerste plaats aan je omgang met andere personen en hoe je je positioneert in de maatschappij. Dat kan door middel van het gebruik van een andere taal, VGT, maar dat is niet altijd zo. Wederzijds respect en tegemoetkoming is belangrijk! En het is dit wat te vaak ontbreekt, van beide kanten.
Zich profileren kan gewoon een ‘vaststelling’ zijn, een op een rijtje zetten van feiten, gevoelens en gedachten, tegenover de ‘Ander’ die de horende persoon is. Doof versus horend, waar doof niet noodzakelijk aan ‘Doof’ staat.
En nog een opmerking: mijn blog dient ook om te discussieren dus wie het niet eens is met mijn schrijfsel nodig ik uit om een comment te plaatsen ;-)
4 opmerkingen:
Dat heeft dat boek mooi in woorden gegoten... heel herkenbaar, in m'n hoofd houdend wat jij me al hebt verteld en laten zien.
Mooi, mooi...nu verpest ge mijn leesplezier! Zover zat ik nog niet in het boek!!!! Grrrrrrrrrrrrrr :D
Prachtig stuk uit het boek :) van toepassing op iedereen die afwijkt van wat gangbaar is en daarin zichzelf zoekt. of zo iets toch ;)
It's coming closer... :) Spannnnnnend!
Een reactie posten